درگیری شدید بین ارتش سودان و شبه‌نظامیان رقیب حداقل 270 نفر از جمله سه کارمند سازمان ملل را کشته و این نگرانی را ایجاد کرد که این کشور در آستانه یک جنگ داخلی است که می‌تواند کل منطقه را ناآرام کند.

بیشتر درگیری ها در پایتخت خارطوم رخ داد و ساکنان آن در خانه ها، مدارس و مساجد به دام افتادند. رهبر بالفعل سودان، ژنرال ارتش عبدالفتاح البرهان، در کاخ خود مورد حمله قرار گرفت. بر اساس گزارش ها، تانک ها در خیابان ها مستقر شدند. و فیلم های ویدئویی آتش گرفتن هواپیما در فرودگاه بین المللی شهر را نشان می دهد. خشونت در سایر نقاط کشور نیز گزارش شده است، از جمله در بندر سودان، بندر اصلی کشور در دریای سرخ، و در استان غربی دارفور. این درگیری اعضای نیروهای مسلح سودان (SAF) وفادار به البرهان را در مقابل شبه نظامیان نیروی پشتیبانی سریع (RSF) به رهبری محمد حمدان داگالو، فرمانده سابق جنگ قرار می دهد.

این دو ژنرال با هم به سرنگونی دیکتاتور دیرینه عمر البشیر کشور در سال 2019 و پس از ماه ها اعتراضات دموکراسی خواهانه کمک کردند. دو سال بعد، آنها کودتای خود را برای سرنگونی یک دولت غیرنظامی انتقالی انجام دادند. داگالو به عنوان معاون البرهان در شورای حاکم جدید خدمت کرد. اما متعاقباً یک جنگ قدرت تلخ بر سر کنترل سومین کشور بزرگ آفریقا، منابع غنی آن از منابع معدنی و سهم بزرگی از اقتصاد که توسط ارتش اداره می شود، شکل گرفت.

در اوایل این ماه، این دو مرد در مورد طرح هایی برای ادغام نیروهای RSF در ارتش ملی، که می توانست پایگاه قدرت داگالو را ربوده باشد، با هم نزاع کردند. RSF ریشه در شبه نظامیان جانجاوید دارد که به دلیل نقش خود در سازماندهی نسل کشی در دارفور در دهه 2000 بدنام شد، زیرا در تلاش برای سرکوب شورش جدایی طلبان بود. با ادامه درگیری ها در این هفته، نگرانی ها برای پنج میلیون غیرنظامی در خارطوم افزایش یافت. آژانس های کمک رسانی می گویند که نمی توانند به برخی مناطق برسند و منابع انرژی قطع شده است. برنامه جهانی غذای سازمان ملل به دلیل نگرانی از امنیت کارکنان خود، به طور موقت فعالیت خود را در سودان به حالت تعلیق درآورد.

روزنامه ها چه می گفتند؟

سامی مجدی در واشنگتن پست گفت: تشدید درگیری در سودان یک “شکست مرگبار برای کشوری است که در چهارراه جهان عرب و آفریقا قرار دارد.” سودان شاهد کودتاهای زیادی بوده است – ارتش در بیشتر 67 سال از زمان استقلال خود در راس آن بوده است – اما اخیراً 46 میلیون نفر از مردم آن دوره خوش‌بینی را سپری کرده‌اند.

تحت فشار بین المللی، نیروهای مسلح و RSF چارچوبی سخت با گروه های طرفدار دموکراسی برای بازگرداندن کشور به کنترل غیرنظامیان مذاکره کرده بودند. اما اکنون که دو مرد قدرتمند کشور در گلوی همدیگر هستند، این موضوع قابل بحث نیست. ویلو بریج در میدل ایست آی گفت، در عوض، این کشور با خطر بسیار جدی «درگیری طولانی» بین دو طرف همسان مواجه است. ارتش مردان بیشتری دارد (تقریباً 200000 تا 70000 نیروی RSF)، اما شبه‌نظامی‌ها به خوبی تأمین مالی می‌شوند و با تجربه‌تر هستند: داگالو بسیاری از نیروهای خود را به عنوان مزدوران با ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی که با شورشیان حوثی در جنگ داخلی یمن می‌جنگند، فرستاده است.

تام کالینز در روزنامه تایمز گفت که عربستان سعودی و مصر “از مدت ها قبل در سیاست سودان مداخله کرده اند.” و این درگیری ممکن است با توجه به اینکه چه کسی می‌تواند بیشترین حمایت را از ریاض و قاهره داشته باشد، تعیین می‌شود: مصر روابط نزدیکی با SAF دارد و برخی از نیروهای آن توسط نیروهای RSF هنگامی که یک پایگاه هوایی در شمال سودان را تصرف کردند، دستگیر شدند.

ریچارد کمپ در روزنامه دیلی تلگراف گفت: «اغتشاشگران روسی نیز دور از عمل نیستند». اگر شبه‌نظامی‌های RSF به خوبی تأمین مالی می‌شوند، تا حدی به لطف گروه مزدور واگنر روسیه است که بنا بر گزارش‌ها در قاچاق «مقادیر زیادی» طلای سودانی به خارج از کشور دست دارد. این درگیری پتانسیل ایجاد هرج و مرج بزرگ در یک منطقه ناآرام را دارد. همسایگانی مانند سودان جنوبی و چاد ممکن است با سیل پناهجویان روبرو شوند. قدرت های منطقه ای مانند مصر و اتیوپی ممکن است احساس کنند که باید مداخله کنند. اگر سودان منفجر شود، هرج و مرج “به راحتی مهار نخواهد شد”.

بعدش چی؟

درخواست‌های آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل و همچنین رهبران منطقه برای آتش‌بس عمدتاً مورد توجه قرار نگرفته است و چشم‌انداز مذاکرات صلح ضعیف به نظر می‌رسد.

داگالو البرهان را به عنوان یک “جنایتکار” توصیف کرده است که باید به دست عدالت سپرده شود یا “مثل سگ بمیرد”. یک جنگ داخلی طولانی بیشتر اقتصاد یکی از فقیرترین کشورهای جهان را تضعیف خواهد کرد. سودان از دست دادن جنوب نفت خیز، که در سال 2011 به کشوری مستقل تبدیل شد، به شدت آسیب دیده است. حدود 80 درصد از جمعیت سودان در حال حاضر با کشاورزی معیشتی زندگی می کنند.